انواع سیستم مدیریت دود در پاركينگ
انواع سیستم مدیریت دود در پارکینگ
ميزان توليد آلاينده و ميزان تجمع آن، يكي از مهمترين پارامترها در طراحي سيستم مديريت دود ميباشد. فضاهاي مختلف هر ساختمان با توجه به كاربري آنها نرخ توليد آلاينده متفاوتي دارند و براي كنترل آلاينده در هر فضا بايد از مكانيزم خاصي بهره برد. پاركينگها يكي از بحرانيترين فضاها براي سيستم مديريت دود (Smoke Management System) ميباشد. با توجه به وجود خودروها در پاركينگ و توليد آلاينده توسط آنها، معمولا پاركينگها داراي بالاترين نرخ توليد آلاينده (Emission Rate) در شرايط عادي هستند.
نيروي محرك اكثر خودروهاي موجود به وسيله احتراق تامين ميشود و محصولات احتراق در محيط اطراف خودرو تخليه ميشود. در محصولات احتراق (با توجه به نوع سوخت مصرفي) درصد زيادي از آلايندههاي محيطي وجود دارد. نرخ توليد اين آلايندهها به عوامل متعددي از جمله نوع خودرو، سن خودرو، ميزان دماي موتور، شيب مسير حركت، نحوه رانندگي، نوع سوخت و … وابسته است. با توجه به شرايط كاربري پاركينگ، تقريبا نيمي از خودروهاي موجود در پاركينگ با موتور سرد شروع به حركت ميكنند، از طرف ديگر در پاركينگهاي طبقاتي خودرو در مسير شيبدار حركت ميكند. حركت با موتور سرد و حركت در مسير شيبدار باعث افزايش شديد توليد آلايندگي ميشود.
يكي از مهمترين آلايندههاي هر خودرو گاز منوكسيد كربن (Co) ميباشد. منوكسيد كربن گازي سمي، بيبو و بدون رنگ است كه در اثر سوختن ناقص توليد ميشود. با ورود منوكسيد كربن به دستگاه تنفسي انسان، با گلبولهاي قرمز واكنش ميدهد و باعث ميشود تا اكسيژن كمتري به اعضاي بدن برسد. با افزايش مدت زمان مواجهه (Exposure Time) و يا افزايش غلظت منوكسيد كربن (CO Concentration)، سطح آسيبهاي وارد شده به بدن افزایش مييابد تا حدي كه استنشاق گاز منوکسید کربن با غلظت 12800ppm به مدت 3 دقیقه میتواند باعث مرگ انسان نیز بشود. نرخ توليد آلاينده منوكسيد كربن براي خودروهاي مختلف متفاوت ميباشد و استانداردهاي گوناگوني براي آن ارائه شده است. به طور مثال در استاندارد معتبر PIARC ذكر شده است كه خودرويي با سن كمتر از 3 سال و در حال حركت با سرعت 5 كيلومتر بر ساعت در سطح صاف و با سوخت بنزين (بنزين بر اساس استانداردهاي اروپايي)، منوكسيد كربن با نرخ 1.08 گرم بر دقيقه توليد ميكند. در صورتي كه خودرويي با سن بيش از 10 سال، در زمان استارت ميتواند منوكسيد كربن را با نرخ 24.2 گرم بر دقيقه توليد كند!
سيستم مديريت دود پاركينگها با توجه ساختار آنها ميتواند بسيار متفاوت باشد. هر پاركينگ با توجه به ارتفاع قرارگيري، وجود بازشوهاي دائم، شرايط هندسي، وسعت، جريان باد غالب، رمپهاي ورودي و خروجي و… ميتواند از مكانيزمهاي گوناگوني براي مديريت دود استفاده كند. روشهاي عمده سيستم تهويه پاركينگ عبارتنداز:
- سيستم تهويه طبيعي (Natural Ventilation)
- سيستم تهويه نيمه طبيعي (Semi Natural Ventilation)
- سيستم تهويه نيمه مكانيكي (Semi Mechanical Ventilation)
- سيستم تهويه مكانيكي (Mechanical Ventilation)
سیستم تهویه طبیعی
در سيستم تهويه طبيعي از هيچ تجهيز مكانيكي براي تزريق و يا تخليه هواي پاركينگ استفاده نميشود. براي استفاده از سيستم تهويه طبيعي لازم است تا شرايط بسياري برقرار باشد، براي مثال لازم است تا پاركينگ شرايط پاركينگ باز (Open Parking) را داشته باشد، با توجه به جريان باد و اثرات دودكشي حداقل نرخ تعويض هوا رعايت شود، بازشوهاي دائم در سمتهاي مخالف پاركينگ وجود داشته باشد و …. در صورتي كه تمامي شرايط موجود باشد و همچنين بتوان پايداري شرايط در آينده تضمين كرد، ميتوان سيستم تهويه طبيعي را به براي پاركينگ به كار برد.
سیستم تهویه نیمه طبیعی
در صورتي كه پاركينگ تمامي شرايط پاركينگ باز را نداشته باشد ولي برخي از آنها را داشته باشد و همچنين ميزان بازشوها مطابق با استانداردهاي موجود باشد، ميتوان پاركينگ را نيمه باز (Semi Open parking) فرض كرد. براي مديريت دود در پاركينگ نيمه باز ميتوان تنها از سيستم تخليه آلايندهها استفاده كرد، به صورتي كه هواي تازه از طريق بازشوهاي موجود تامين گردد. به عبارت ديگر پاركينگهاي نيمه باز تنها نياز به سيستم اگزاست (Exhaust) دارند و نيازي به سيستم ساپلاي (Supply) ندارند.
سیستم تهویه نیمه مکانیکی
در صورتي كه پاركينگ شرايط پاركينگ باز و يا نيمه باز را نداشته باشد به عنوان پاركينگ بسته (Enclosed Parking) در نظر گرفته ميشود. در اين شرايط لازم است تا براي كنترل دود در پاركينگ علاوه بر تخليه آلايندهها از فضا، هواي تازه نيز به اندازه كافي به پاركينگ تزريق شود. دليل اين امر اين است كه در پاركينگ بسته بازشوهاي دائم و به اندازه كافي وجود ندارد و در صورتي كه تنها از سيستم اگزاست استفاده شود، هواي تازه يا نميتواند وارد فضا شود و يا نميتواند از محل مناسب وارد فضا شود، به اين ترتيب ممكن است جان افراد حاضر در پاركينگ به خطر بيافتد.
سیستم تهویه مکانیکی
در برخي از پاركينگهاي بسته و با توجه به وسعت و شرايط هندسي پاركينگ، استفاده از سيستمهاي ساپلاي و اگزاست به تنهايي نميتواند باعث تهويه مناسب فضا شود و مسير گسترش دود را كنترل كند. در اين شرايط لازم است تا با استفاده از تجهيزات اضافي گردش هوا در پاركينگ را كنترل كرد. معمولا از جت فن ها (Jet Fan) جهت ايجاد و كنترل گردش هوا در پاركينگ استفاده ميشود. جت فن ها ميتوانند با استفاده از تهويه تكانهاي (Impulse Ventilation) مقدار زيادي از هوا را جابهجا نمايند، به اين ترتيب و طراحي صحيح اين سيستم ميتوانند مانع ايجاد نقطه كور (Dead Spot) در فضا شوند.